POLISH AMERICAN
LITURGICAL CENTER
at Orchard Lake, Michigan

_    *    _    *    -

      
Duszpasterstwo polonijne w Stanach Zjednoczonych jest prowadzone głównie w oparciu o system własnych parafii etnicznych. Pierwsza polska parafia powstała w 1854 roku w Panna Maria, Texas. Później, wraz z rozwojem emigracji z ziem polskich, powstawały następne. Szacunkowo określa się, że było ich około 800. Uwzględniając parafie mieszane, z dużym udziałem polskich emigrantów, to liczba ta wzrośnie nawet do około 1000.

       Ten wspaniały rozwój sieci polskich parafii trwał mniej więcej do czasów wielkiego kryzysu ekonomicznego w Stanach Zjednoczonych latach trzydziestych ubiegłego stulecia.. W latach międzywojennych znacznie zmalała imigracja ludności polskiej. Podobnie nie była zbyt wielka emigracja "żołnierska" po II-ej  wojnie światowej, a także emigracja "solidarnościowa", czy w ostatnich latach. Zmniejszanie się imigracji jest jedną z głównych przyczyn kryzysu duszpasterstwa polonijnego w oparciu o sieć własnych parafii etnicznych. Negatywny wpływ miała też wzmożona polityka asymilacujna państwa w okresie międzywojennym oraz jej przejawy także w działalności Kościoła amerykańskiego. Ponadto pod koniec ubiegłego stulecia nasiliły się procesy dezintegracji i "rozpraszania się" Polonii, co przy braku nowej emigracji powodowało wyludnianie się i starzenie polskich parafii. W konsekwencji prowadziło to do ich łączenia lub nawet zamykania. Obecnie szacunkowo określa się, że zostało ich już tylko około 300. Ten proces spadku nadal postępuje.

       W kontekście tych przemian powstaje pytanie o przyszłość duszpasterstwa polonijnego w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie. Alternatywą lub przynajmniej formą uzupełniająca może być duszpasterstwo migrantów prowadzone w oparciu o ośrodki duszpasterstwa etnicznego lub w ramach parafii terytorialnych. Wtedy jeszcze bardziej wzrasta rola duszpasterza migrantów, który może podążać "za swoimi" i im służyć. Jest to ważne przy dużej tutaj migracji wewnętrznej.

        Jesteśmy zaniepokojeni nie tylko tym, że wiele polskich parafii jest zamykanych, ale także tym, że często po nich nie pozostaje żaden ślad. Niszczeją kościoły, giną materiały świadczące o ich przepięknej historii, niekiedy nic po nich nie pozostaje, nawet zdjęcie kościoła. Ratujmy te parafie, ratujmy też wszystkie materiały i pamiątki, aby zachować o nich pamięć dla przyszłych pokoleń. Jest to przepiękne dziedzictwo, które pozostawiły nam poprzednie pokolenia, powód do dumy i troski o nie.

*     *    *

WYBRANE MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE I LITERATURA: