POLISH AMERICAN
LITURGICAL CENTER
at Orchard Lake, Michigan

 
       L I T A N I E

Forma litanijna modlitwy odgrywa doniosłą rolę w życiu liturgiczno-ascetycznym Kościoła i wpływa na rozwój ducha modlitewnego Ludu Bożego. Obok litanii zatwierdzonych przez Kościół i przeznaczonych do publicznego kultu, są również litanie do prywatnego odmawiania przez wiernych. Jest ich znacznie więcej niż litanii do odmawiania publicznego.

Greckie słowo “litaneia” i łacińskie “litania” oznaczały pierwotnie błagalną prośbę, błagalne wezwanie. Litania złożona jest z szeregu inwokacji skierowanych do Boga, Jezusa Chrystusa, Ducha Świętego, Matki Bożej lub świętych, połączona z wezwaniem o ich wstawiennictwo i opiekę. Litania może być odmawiana lub śpiewana. Charakteryzuje się tym, że na wezwanie osoby prowadzącej, lud daje jednakową odpowiedź, np. Zmiłuj się nad nami, Módl się za nami itd. Litanijna forma modlitwy, znamienna dla liturgii rzymskiej, uzyskała swój w pełni rozwinięty kształt u szczytu chrześcijańskiej starożytności. Jej pierwowzorem była Litania do Wszystkich Świętych - jedyna, którą znała starożytność i w której znalazł odbicie jej duch.

Litanijna forma modlitwy odpowiadała również średniowieczu. Pod koniec tego okresu można było w Kościele zachodnim naliczyć wiele najrozmaitszych litanii. Próbę czasu wytrzymała tylko jedna z nich: Litania do Najświętszego Imienia Jezus.

Kult maryjny, szerzący się bujnie już we wczesnym średniowieczu, podjął powszechnie przyjętą, wydoskonaloną formę litanijną. Jako owoce prywatnej pobożności powstawały liczne litanie maryjne, z których przetrwała tylko litania odmawiana w Loreto, słynnym sanktuarium maryjnym, od którego otrzymała nazwę litanii loretańskiej.

Litanijna forma modlitwy pozostaje żywa i płodna także w czasach nowożytnych i nam współczesnych. Najprzeróżniejsze litanie, które oprócz zatwierdzonych przez Kościół, należy traktować je, jako modlitwy prywatne, ubogacające naszą pobożność i szczególny kult do poszczególnych Osób Boskich, Maryi lub Świętych.